ΣΚΟΠΙΑ 1974-2017

Κείμενα και φωτογραφίες Γιώργος Κούκος

Από το ασπρόμαυρό στο έγχρωμο.Από την ανοικοδόμηση στο κιτς ή από τον Δοξιάδη στον Γκρουέφσκι.

Πέρασα για πρώτη φορά από τα Σκόπια το 1969 πηγαίνοντας στις Δαλματικές ακτές,χωρίς να μείνω ποτέ μέχρι το 1974 που το επισκέφτηκα για πρώτη φορά.Εντυπωσιάστηκα από το μοντέρνο τμήμα και γοητεύτηκα από το παζάρι και την παλιά πόλη.Το 69 είδα για πρώτη φορά το ανατολίτικο στοιχείο αλλά το 74 το γνώρισα πραγματικά.

Αυτό που μου έμεινε, όμως, ήταν η αγάπη για την Ελλάδα,για τους Έλληνες και την μουσική μας.Τα βράδυα στις όχθες του Βαρδάρη άκουγες από τα θερινά νυχτερινά κέντρα ελληνική μουσική.Έτσι γνωρίσαμε και Έλληνες από την Δυτική Μακεδονία που ζούσαν εκεί από τον εμφύλιο και που μας βοήθησαν να γνωρίσουμε την πόλη ,τους κατοίκους και τις γεύσεις της.Τελευταία φόρά ήταν το 85,προερχόμενος από Κόσσοβο και έκτοτε την παρέκαμπτα.Την είχα στο πρόγραμμα για ένα πέρασμα όταν θα πήγαιναγια το φεστιβάλ χάλκινων της Γκούτσα στη Σερβία.Τελευταία,από φίλο μηχανικό που δούλευε εκεί,είχα έντονη προτροπή για να φωτογραφίω τα απίστευτα που θα έβλεπα,αλλά κανείς δεν ήθελε να ακολουθήσει.

Το 2015 επιστρέφοντας από θερμά λουτρά στα σύνορα Σερβίας -Κόσσοβου μας σταμάτησαν γιατί οι ταυτοτητές μας δεν είχαν βιομετρικά στοιχεία και ενώ είμαστε λίγα χιλιόμετρα από τα Σκόπια και μας καθυστέρησαν.Επιπλέον έπρεπε να κάνουμε ένα κύκλο 400 χιλιομέτρων και έτσι χάθηκε αυτή η ευκαιρία.Φέτος όμως διάβασα ότι η καινούρια κυβέρνηση θέλει να γκρεμίση αυτές τις κατασκευές του Γκρουέφσκι και έθεσα όρο στην παρέα ότι εγώ θα έχω τελευταίο σταθμό του μεγάλου μας ταξιδιού τα Σκόπια, και όποιος ήθελε ας ακολουθούσε.Κανείς δεν με ακολούθησε.

Τώρα μετανιώνω που δεν έμεινα περισσότερο.Θέλω λοιπόν να ξαναγυρίσω με τις παλιές ασπρόμαυρες φωτογραφίες στο χέρι να ξαναβρώ τα ίδια μέρη.Και να ξαναπάω πάλι στα άλλα ωραία που είχα δεί και σε άλλα που ανακάλυψα.

.

Η πάνω και η κάτω φωτογραφία έχουν τραβηχτεί από το ίδιο σημείο,από την παλιά πέτρινη γέφυρα,που τότε είχε ξύλινο παραπέτι,και τώρα πέτρινο.

Τα μοντέρνα κτήρια (εδώ ο πύργος των Γιουγκοσλαβικών τηλεπικοινωνιών),που σχεδίασε το αρχιτεχτονικό γραφείο του Παύλου Δοξιάδη,που ανέλαβε από τον ΟΗΕ την μελέτη της ανοικοδόμησης,μετά τον σεισμό του 63 και υλοποίησε ο Ιάπωνας αρχιτέχτονας Κένζο Τάνκε,έχουν κρυφτεί από τα σύγχρονα εκτρώματα.

Τότε βουτιές στον Βαρδάρη,τώρα …….πειρατικά!!!

Το Πέτρινο γεφύρι,είναι το μόνο που δεν έχει αλλάξει στο νέο τοπίο.

Περνώντας το πέτρινο γεφύρι πρός βορρά (αριστερά της φωτογραφίας) άρχιζε η ανηφορικά η  παλιά πόλη και το κάστρο.

Μαντήλες τότε και τώρα.

Στο κέντρο και των δύο εικόνων (πάνω και κάτω) διακρίνεται ακόμη ένα συγκρότημα της δημιουργίας Δοξιάδη-Τάνκε,το κτήριο των δημοσίων εσόδων και της εθνικής τράπεζας.

Δεξιά της εικόνας διακρίνεται το ξενοδοχείο “Grand Hotel Skopie” σημερινό “Χόλινταίη Ίνν” το ανοιχτό φυλασσόμενο πάρκινγκ του οποίου αποτελεί το καλύτερο σημείο διαμονής για αυτοκινούμενα.

Βορειοανατολική πλευρά της πέτρινης γέφυρας τότε (πάνω) και τώρα (κάτω)

“Γύψινες”αψίδες που προσπαθούν να γεννήσουν ιστορία.

Έτσι είμαστε το 1974 που τρώγαμε ένα φανταστικό παγωτό και πίναμε ένα κρύο “μποζά” παρέα με τον Αλβανικής καταγωγής καφετζή -ζαχαροπλάστη στη Στρούγκα.

Το βράδυ στις όχθες του Βαρδάρη έξω από το εντυπωσιακό εμπορικό κάντρο,ενώ από τα γύρω μαγαζιά άκουγόταν συχνά το μπουζούκι και η φωνή του πιό δημοφηλούς τραγουδιστή,Στέλιου Καζαντζίγιεφ!!! (κάτω)

Το εμπορικό κέντρο των Σκοπίων ήταν το πρώτο που είχα δεί.Τότε δέσποζε ελεύθερο δίπλα στο ποτάμι και την πέτρινη γέφυρα.Σήμερα είναι εξαφανισμένο από τα νέα κτήρια,και έψαχνα να το βρώ (πάνω)

Το παζάρι τότε.

Ο Τίτο και ο μπαρμπέρης μας κοιτάζουν με καμάρι.

Η πέτρινη γέφυρα από το κάστρο (πάνω) και το ίδιο σημείο από λίγο πιο χαμηλά (κάτω)

Η γέφυρα με τα τέσσερα λιοντάρια (πάνω) και το κάστρο και η ίδια (κάτω) από το κάστρο.

Αν και φαίνονται μόνο οι οκτώ,είναι εννέα.Οι μούσες;

Ένα από τα λίγα παλιά κτήρια που δεν καλύφτηκαν από “γύψο”

Εδώ,έξω από το μουσείο,σ’αυτή τη πλατεία, είχαμε παρκάρει το κάμπερ (Αύγουστος γαρ)

Δεξιά το Εθνικό θέατρο και το Μουσείο και αριστερά το μουσείο του Ολοκαυτώματος.Στο βάθος η πέτρινη γέφυρα,ενώ ο δρόμος αριστερά ανεβαίνει στο κάστρο.Πίσω μας η γέφυρα με τα λιοντάρια.

Αγάλματα παντού και τα άβολα για την πόλη κορεάτικα διόρωφα λεωφορεία σε ανάμνηση των παλιών εγγλέζικών που ήρθαν μετά τον σεισμό.